چربی اتولوگ به معنای استفاده از چربی بدن خود فرد به عنوان ماده پرکننده است. این روش که با نام‌های Fat Grafting یا Lipofilling نیز شناخته می‌شود، یکی از طبیعی‌ترین و ایمن‌ترین روش‌های جوان‌سازی در پزشکی زیبایی محسوب می‌شود.
در این تکنیک، پزشک با استفاده از ساکشن ملایم (micro-liposuction) چربی را از نواحی دارای ذخیره اضافی مانند شکم، ران یا پهلو استخراج می‌کند. برخلاف لیپوساکشن کلاسیک، در اینجا برداشت چربی محدود، سطحی و بدون نیاز به جراحی سنگین انجام می‌شود؛ معمولاً با بی‌حسی موضعی و سرنگ‌های مخصوص برداشت چربی.
چربی به‌دست‌آمده سپس تحت فرآیندهای تصفیه و جداسازی قرار می‌گیرد تا سلول‌های چربی سالم از مایع، خون و بافت‌های غیرقابل استفاده جدا شوند. این کار معمولاً از طریق سانتریفیوژ یا فیلترهای مخصوص انجام می‌شود. در مرحله بعد، سلول‌های چربی خالص و زنده در لایه‌های دقیق و با حجم‌های کوچک به نواحی مورد نظر مانند گونه، شقیقه، لب، چانه یا پشت دست تزریق می‌شوند.
چون ماده‌ی تزریق‌شده از بدن خود فرد گرفته می‌شود، خطر واکنش ایمنی، آلرژی یا پس‌زدگی وجود ندارد و سازگاری با بافت مقصد کامل است.
بخشی از چربی تزریق‌شده در هفته‌های نخست جذب می‌شود، اما سلول‌های زنده‌ی باقی‌مانده در بافت جدید مستقر شده و با خون‌رسانی طبیعی بدن تغذیه می‌شوند. در نتیجه، اثر این روش پایدار، طبیعی و زیستی است و علاوه بر حجم‌دهی، به مرور باعث بهبود کیفیت پوست نیز می‌شود.
مراحل انجام و ویژگی بیولوژیک
فرآیند تزریق چربی شامل سه مرحله اصلی است: برداشت، خالص‌سازی و تزریق. در مرحله برداشت، از روش Liposuction با فشار منفی پایین برای استخراج سلول‌های چربی سالم استفاده می‌شود. سپس چربی به کمک سانتریفیوژ یا فیلتراسیون از مایع و بافت‌های آسیب‌دیده جدا می‌شود تا بخش زنده سلول‌های چربی یا Adipocytes و سلول‌های بنیادی مزانشیمی (Adipose-Derived Stem Cells – ADSCs) حفظ شوند. در نهایت، چربی آماده‌شده با کانول‌های ظریف به‌صورت لایه‌لایه در بافت هدف تزریق می‌شود تا خون‌رسانی و ماندگاری آن به حداکثر برسد.
چربی تزریق‌شده تنها زمانی به‌طور دائمی باقی می‌ماند که سلول‌ها در بافت جدید رگ‌گیری کرده و زنده بمانند. معمولاً حدود ۴۰ تا ۷۰ درصد از سلول‌های تزریق‌شده در ماه‌های نخست باقی می‌مانند و مابقی جذب می‌شود. برای افزایش ماندگاری، گاهی از ترکیب چربی با PRP (Platelet-Rich Plasma) یا نانوفَت (Nanofat) استفاده می‌شود تا بازسازی سلولی بهینه شود.
کاربردهای بالینی
تزریق چربی اتولوگ دامنه وسیعی از کاربردهای زیبایی و ترمیمی دارد.
در صورت، برای بازگرداندن حجم گونه، اصلاح فرورفتگی زیر چشم، پر کردن خطوط نازولبیال، تقویت چانه و زاویه فک، و حتی جوان‌سازی لب‌ها استفاده می‌شود.
در بدن، از چربی برای بازسازی و حجم‌دهی در سینه، باسن، دست‌ها و دکلته کاربرد دارد.
همچنین در جراحی ترمیمی، تزریق چربی به بهبود بافت اسکار، افزایش نرمی پوست و بازسازی نواحی آسیب‌دیده پس از جراحی یا سوختگی کمک می‌کند.
در سال‌های اخیر، با توسعه روش‌های تصفیه پیشرفته مانند Coleman Technique، نتایج تزریق چربی از نظر یکنواختی و ماندگاری بسیار بهبود یافته است.
مزایای تزریق چربی اتولوگ
چربی اتولوگ از نظر زیستی، نزدیک‌ترین ماده به بافت طبیعی بدن است. مزایای اصلی آن عبارت‌اند از:
- زیست‌سازگاری کامل: چون از بدن خود فرد استخراج می‌شود، هیچ واکنش آلرژیک یا رد ایمنی رخ نمی‌دهد.
- ماندگاری طولانی: بخش زنده چربی پس از خون‌رسانی، به‌طور دائمی در بافت باقی می‌ماند.
- ترکیب بازسازی‌کننده: وجود سلول‌های بنیادی مزانشیمی (ADSCs) در چربی موجب بازسازی طبیعی بافت، افزایش کلاژن و بهبود کیفیت پوست می‌شود.
- ظاهر طبیعی: برخلاف برخی فیلرهای سنتتیک، چربی باعث ایجاد قوام نرم و هماهنگ با حرکات چهره می‌شود.
- قابلیت استفاده وسیع: حجم زیاد چربی برداشت‌شده امکان درمان نواحی بزرگ را فراهم می‌کند.
معایب و محدودیت‌ها
در کنار مزایای متعدد، تزریق چربی نیز چالش‌ها و محدودیت‌هایی دارد.
- جذب نسبی چربی: بخشی از چربی تزریق‌شده در ماه‌های نخست جذب می‌شود و ممکن است نیاز به تزریق مجدد باشد.
- وابستگی به مهارت جراح: موفقیت روش به شدت وابسته به تکنیک برداشت، تصفیه و تزریق است. تزریق در عمق یا حجم نامناسب ممکن است باعث نکروز یا عدم یکنواختی شود.
- نیاز به زمان بیشتر: برخلاف فیلرهای آماده، فرآیند تزریق چربی نیازمند مراحل برداشت و آماده‌سازی است.
- عدم دقت در حجم دقیق: پیش‌بینی حجم نهایی ماندگار دشوار است، زیرا بخشی از چربی جذب می‌شود.
مقایسه با فیلرهای مصنوعی
در مقایسه با فیلرهای هیالورونیکی یا فیلرهای بیولوژیک مانند Sculptra و Ellansé، چربی اتولوگ اثر طبیعی‌تر اما غیرقابل پیش‌بینی‌تری دارد. فیلرهای سنتتیک نتایج دقیق و قابل کنترل‌تری ارائه می‌دهند و در صورت نیاز قابل حل یا اصلاح هستند، در حالی که چربی نتایج نرم‌تر اما با تغییرات فردی بیشتر دارد. از نظر ماندگاری، چربی در صورت ماندن در بافت به‌طور دائمی باقی می‌ماند، در حالی که فیلرهای سنتتیک معمولاً بین ۶ ماه تا ۴ سال ماندگارند.
کاربردهای ترکیبی
در درمان‌های مدرن، چربی اتولوگ اغلب با سایر تکنیک‌های جوان‌سازی ترکیب می‌شود.
استفاده هم‌زمان از PRP (پلاسمای غنی از پلاکت) برای افزایش رگ‌زایی و زنده‌مانی سلول‌های چربی بسیار رایج است.
همچنین روش Nanofat Grafting که شامل تزریق بخش مایع‌تر و سلول‌دارتر چربی است، برای بهبود کیفیت پوست و روشن‌سازی بافت‌های نازک مانند زیر چشم و گردن استفاده می‌شود.
ترکیب تزریق چربی با هایفوتراپی یا لیزر نیز به افزایش ماندگاری و بهبود کلی ساختار پوست کمک می‌کند.
جمع‌بندی
تزریق چربی اتولوگ یکی از طبیعی‌ترین و زیست‌سازگارترین روش‌های فیلر درمانی است که علاوه بر بازگرداندن حجم ازدست‌رفته، باعث بازسازی واقعی بافت و بهبود کیفیت پوست می‌شود. ماندگاری بالا، اثر بازسازی سلولی و ظاهر طبیعی از ویژگی‌های شاخص این روش است. با این حال، جذب نسبی چربی و نیاز به مهارت بالا در اجرا، عواملی هستند که موفقیت نهایی را تعیین می‌کنند. انتخاب این روش برای افرادی که خواهان جوان‌سازی طبیعی، بدون مواد سنتتیک و با نتایج ماندگار هستند، یکی از گزینه‌های ایده‌آل در درمان‌های زیبایی مدرن محسوب می‌شود.
