آکنه یکی از شایع‌ترین مشکلات پوستی است که در سنین مختلف و به دلایل گوناگون بروز پیدا می‌کند. اما آنچه اغلب نادیده گرفته می‌شود، تفاوت‌های ساختاری و بالینی بین انواع مختلف آکنه است. دانستن اینکه چه نوع آکنه‌ای دارید، نقش مهمی در انتخاب روش درمان و جلوگیری از ایجاد اسکار یا تشدید التهاب خواهد داشت.
در یک تقسیم‌بندی ساده، آکنه به دو دسته کلی التهابی و غیرالتهابی تقسیم می‌شود. این دو نوع، از نظر ظاهر، علت بروز، شدت، و درمان تفاوت‌های مشخصی دارند. در ادامه به بررسی دقیق این تفاوت‌ها می‌پردازیم.
🔹 آکنه غیرالتهابی: شکل خفیف‌تر اما رایج‌تر
آکنه غیرالتهابی شامل جوش‌هایی است که معمولاً دردناک نیستند و پوست اطراف آن‌ها قرمز یا متورم نمی‌شود. این نوع آکنه، اغلب به‌صورت کمدون‌ها (comedones) دیده می‌شود که به دو شکل اصلی وجود دارند:
- سرسیاه (open comedones): منافذی که باز هستند و چربی اکسید شده در تماس با هوا به رنگ تیره درمی‌آید.
- سرسفید (closed comedones): منافذ بسته‌ای که چربی و سلول‌های مرده درون آن‌ها تجمع یافته‌اند و به‌صورت برجستگی کوچک و سفید رنگ دیده می‌شوند.
علت اصلی آکنه غیرالتهابی، تجمع چربی و سلول‌های مرده در منافذ پوست و اختلال در جریان طبیعی ترشح سبوم (چربی پوست) است. معمولاً این نوع آکنه‌ها به درمان‌های موضعی، شست‌وشوی مناسب پوست، لایه‌برداری ملایم و تنظیم چربی پوست پاسخ خوبی می‌دهند.
🔹 آکنه التهابی: زمانی که جوش‌ها دردناک و قرمز می‌شوند
آکنه التهابی شکل شدیدتر و آزاردهنده‌تری از آکنه است که با التهاب، قرمزی، درد و گاهی عفونت همراه است. در این نوع، باکتری‌ها (به‌ویژه Propionibacterium acnes) وارد منافذ مسدودشده می‌شوند و با فعال‌سازی سیستم ایمنی، التهاب و پاسخ بدن را تحریک می‌کنند.
شکل‌های رایج آکنه التهابی شامل موارد زیر است:
- پاپول‌ها: برجستگی‌های قرمز کوچک و دردناک که هنوز سر چرکی ندارند.
- پوسچول‌ها: شبیه پاپول اما با مرکز سفید یا زرد چرکی.
- ندول‌ها: توده‌های سفت و دردناک در زیر پوست، عمیق‌تر و شدیدتر از جوش‌های سطحی.
- کیست‌ها: ضایعات بزرگ، چرکی و بسیار دردناک که احتمال باقی‌ماندن اسکار بعد از آن‌ها زیاد است.
آکنه التهابی معمولاً به درمان‌های ساده پاسخ نمی‌دهد و نیاز به درمان ترکیبی دارد؛ شامل داروهای موضعی ضدباکتری، آنتی‌بیوتیک خوراکی، رتینوئیدها یا حتی در برخی موارد ایزوترتینوئین (راکوتان). درمان زودهنگام این نوع آکنه بسیار حیاتی است، چراکه در صورت بی‌توجهی می‌تواند جای زخم و اسکارهای ماندگار ایجاد کند.
🔸 تفاوت در درمان و رسیدگی
- آکنه غیرالتهابی: قابل کنترل با محصولات مراقبتی مثل شوینده‌های ضدآکنه، تونر، لایه‌بردارهای شیمیایی (مانند اسید سالیسیلیک یا گلیکولیک)، ماسک‌های پاک‌سازی منافذ و سبک زندگی سالم.
- آکنه التهابی: نیازمند مراجعه به پزشک متخصص و دریافت درمان دارویی، گاهی در کنار درمان‌های کلینیکی مثل لیزر، لایه‌برداری تخصصی، مزوتراپی ضدجوش یا تزریق داخل ضایعه.
✅ جمع‌بندی
تشخیص تفاوت بین آکنه التهابی و غیرالتهابی تنها در ظاهر خلاصه نمی‌شود، بلکه در شدت، احتمال باقی‌ماندن اسکار، نوع درمان و حتی علت زمینه‌ای نیز تفاوت دارد. مراجعه به پزشک پوست برای ارزیابی نوع آکنه و دریافت برنامه درمانی اختصاصی، مهم‌ترین قدم برای جلوگیری از مزمن شدن یا ایجاد جای جوش است.
در کلینیک دکتر مهرداد تیموریان، خدمات کامل ارزیابی، درمان و مراقبت تخصصی از انواع آکنه، با استفاده از روش‌های علمی و دستگاه‌های به‌روز ارائه می‌شود.
